İstanbul Üniversitesi

Engelli Öğrenci Birimi

Covid-19 Mücadelesi ve Engelli Toplum

Raporu Pdf olarak indirmek için TIKLAYINIZ

Covid-19 Mücadelesi ve Engelli Toplum

Web Panel Etkinlik Raporu

Hazırlayan : Prof. Dr. Resa Aydın

Yayınlanma Tarihi: 21.05.2020

Tarih: 15 Mayıs 2020, 14.00-15.40

Yer: Web Panel, Zoom üzerinden online gerçekleştirildi.

Amaç

10-16 Mayıs Engelli Haftası Etkinlikleri kapsamında yeni koronavirüsün (Covid-19) döneminde Türkiye’de alınan önlemler ve sürecin engelliler üzerindeki etkilerinin tartışılması.

İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar

Aile Çalışma ve Sosyal Hizmetler BakanlığEngelli ve Yaşlı Hizmetleri
Türkiye Sakatlar Konferasyonu Başkanı
Türkiye Engelliler Konfederasyonu
Eğitimde Görme Engelliler Derneği Başkanı

Katılımcı sayısı: 82 kişi

Katılımcı profili: Üniversite öğrencileri(lisans ve lisans üstü), akademisyenler, kamu kuruluşu, yerel yönetim, sivil toplum ve özel sektör temsilcileri.

Etkinlik Programı

Moderatör:

Prof. Dr. Resa Aydın İstanbul Üniversitesi Engelliler Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü

Konuşmacılar:

Dr. Orhan Koç Aile Çalışma ve Sosyal Hizmetler BakanlığEngelli ve Yaşlı Hizmetleri Müdürü

Yusuf Çelebi Türkiye Sakatlar Konferasyonu Başkanı

Av. Turan İçli Türkiye Engelliler Konfederasyonu Yönetim Kurulu Üyesi

Emre Taşgın Eğitimde Görme Engelliler Derneği Başkanı

Panel konuları:

Yeni tip koronavirüs(Covid-19) salgınından en çok etkilenebilecek gruplar arasında olan engelli ve yaşlı toplum için Türkiye’de ne gibi önlemler alındı?
Yaşlı ve engelli toplum salgından nasıl etkilendi?
Covid-19 salgınında virüsle mücadele ve tedavide engelli bireylere eşit şartlar sağlanabiliyor mu?
Uzaktan eğitim sürecinde yükseköğrenimdeki engelli öğrenciler ne gibi sorunlarla karşılaştı?

Etkinliğin Özeti

İstanbul Üniversitesi Engelliler Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Prof. Dr. Resa Aydın’ın moderatörlüğünde gerçekleştirilen web panel’de Covid-19 pandemi sürecinde Türkiye’de engelli ve yaşlı toplum için yapılanlar ve sorunlar tartışıldı. Panelde dört konuşmacı söz aldı.

Prof. Aydın açılış konuşmasında; her yıl 10- 16 Mayıs Engelliler Haftası boyunca Merkez olarak etkinlikler düzenlediklerini belirterek, daha önce katıldıkları bir toplantıda Aile Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı(AÇSHB) Engelli ve Yaşlı Hizmetler(EYH) Müdürlüğünün yürüttüğü hızlı ve etkin program sayesinde, Türkiye’de kurum bakımında olan engelli ve yaşlı bireylerde virüsten etkilenme oranının diğer ülkelere oranla oldukça düşük seyrettiğini öğrendiklerini belirtti. Daha sonra AÇSHB EYH Müdürü Uzm. Dr. Orhan Koç’un bu çalışmalardan bahsetmek üzere davet etti.

Dr. Koç konuşmasında önce Türkiye’deki güncel engelli ve yaşlı nüfus verilerini paylaştı. Buna göre:

Türkiye’deki on kişiden biri 65 yaş ve üzerinde, yaklaşık 7.5 milyon kişi
Rapora dayalı engelli (%40 ve üzeri engeli olan nüfus)-2.5 milyon kişi
Kurumsal bakım(özel ve kamu olmak üzere) alan yaşlı 27.500 kişi, engelli 28.000 kişi
Evde bakım desteği alan (%50 ve üzeri engeli olan ve bakım desteğine gereksinim duyan) 523.000 kişi- 1460TL/ay bakım ödeneği ödenen
123 gündüz yaşam merkezi- engelliler için kültürel ve beceri kazandırma faaliyetleri yapılmaktaydı ancak Covid döneminde bunlara ara verildi.

Covid-19 sürecinde Genel Müdürlük olarak yapılanları Dr. Koç şu şekilde özetledi:

İlk vakadan itibaren günden çok yakın takip edildi
7 Ocak’ta eğitimler ve sağlık hizmetleri arttırıldı
28 Şubat’ta kuruluşlarda ziyaretler kısıtlandı
Müdürlükte çalışan personelin hizmete başlamadan önce bulaş riskini azaltıcı önlemler alındı(virüsten etkilenen yakını, vb olanların karantinaya alınması gibi), ciddi bir alt yapı çalışması yapıldı, personelin kişisel koruyucu donanımları ve dezenfektanlar sağlandı
Kurum bakımında olan engelli ve yaşlılara yakın takiple günde 4 kez ateş takibi, diğer semptomların takibi yapıldı
26 Mart’ta personel 7-10 günlük vardiya sistemine geçti, salgının hızı artınca vardiya süresi 7 Nisan’da 14 güne çıkartıldı, buna göre personel 14 gün aralıksız olarak kurumda özveriyle hizmet verdi
Vardiya değişimlerinde personele PCR yöntemiyle test yapıldı
Şikayeti olan yaşlı ve engelli kişiler hızlıca hastaneye gönderildi
Zihinsel ve ruhsal engelli kişilere hastanede kaldıkları sürede refakatçi sağlandı
Hastaneden çıkan yaşlı ve engelli kişiler için kuruma gelmeden önce izolasyon kurumları oluşturularak, 14 gün orada kalmaları sağlandı, bu süre zarfında bakım ihtiyacı olanlara bakıcı desteği verildi
Yine hastanede tedavi olduktan sonra gidecek yeri olmayan veya yakınları tarafından bakılmayan kişilerin Sosyal Yardımlaşma Vakıfları tarafından misafirhane veya otel kiralanarak barınmaları ve bakımları sağlandı
İşitme engelli ve görme engelli bireylerin bilgiye erişimlerini kolaylaştırma çalışmaları yapıldı, kamu kurum ve kuruluşlarında hazırlanan bilgilendirme rehberlerinin erişilebilirliği ile ilgili çalışmalar – Milli Eğitim Bakanlığı EBA TV müfredatının işaret dili çevirileri ve montajı EYHM tarafından yapılıyor, Sağlık Bakanlığının Bilgilendirme Rehberleri işaret dili tercümeleri(36 adet rehber), COVİD kolay okunabilir rehber ve video hazırlandı
Dünya Sağlık Örgütü ile birlikte ülke raporu hazırlıkları devam ediyor, önümüzdeki günlerde yayınlanacak
Türkiye’de kurum bakımında olan engelli ve yaşlı bireyler içinde vefat oranı %4 (bu oran diğer ülkelerde yok yüksek, örneğin Kanada’da %80, Fransa’da %50’nin üzerinde)
Vefa Sosyal Destek Programında engelli ve yaşlı kişilere yönelik sosyal destek verilmektedir
Pandemi sonrasında psiko-sosyal destek çalışmalarının devamı sağlanacaktır.

İkinci konuşmacı Türkiye Sakatlar Konfederasyonu Başkanı Yusuf Çelebi Covid-19 pandemi sürecinde yaşlı ve kronik hastalığı olanların daha çok etkilendiğini belirterek sözlerine başladı. Çelebi konuşmasında özetle şunları söyledi:

Pandemi sürecinde engellilerin daha az etkilenmesi için yerel yönetimlerin rolü önemlidir
Virüs süreci avantaja çevrilebilir, sokakların boş olduğu dönemde fiziksel erişilebilirlik için hazırlık yapılabilir
Yerel yönetimler, fen işleri vb birimler çalışabilir
Gaziantep ilinde bu çalışmaların başlatıldı (Sayın Çelebi bu ilde yerel yönetimde görev yapmaktadır)
Engelliler pandemi sonrası ekonomik olarak en çok etkilenecek kesim olacak, şimdiden bunun önlemleri alınmalı
Engelli bireylerin büyük kısmının maddi olanakları yetersizdir ve internet kullanımı konusunda devlet desteği verilmelidir

Üçüncü konuşmacı Türkiye Engelliler Federasyonu Yönetim Kurulu üyesi Av. Turan İçli konuşmasında bu süreçte engellilerin sorunlarının katlanarak arttığını üzerinde durdu. Av. İçli konuşmasında özetle şunları belirtti:

Engelliler ayrımcılık, dışlanma, olanaklardan en az yararlanan dezavantajlı kesimdir
Sağlık hizmetinde Türkiye’de engellilere ayrımcılık yapılmaması olumludur(İsrail’deki gibi bir durum yaşanmaması sevindirici)
Pandemi süreci bazı problemleri öne çıkardı: Türkiye çapında engelli haritası bulunmuyor, engellilikle ilgili veriler ayrıştırılmış değil, Aile Bakanlığı tarafından ele alınmalıdır
Risk durumlarıyla ilgili engellilerle ilgili eylem planı(eylem stratejisi) bulunmadığı ortaya çıkmıştır
Engellilerin idari izinli sayılması olumlu olmuştur, ama özel sektördeki engelliler ele alınmadı
Acil tedavi ve ameliyat ihtiyacı olan engelli kişilerin tedavileri aksadı(İşitme engellilerin biyonik kulak, vb acil ameliyatlar)
Bilgilendirme rehberlerinde işaret dili bulunmamaktadır, hızla telafisi gerekli
İlk önce vazgeçilen toplum kesimi maalesef engellilerdir, hükümetin özel önlemler alması beklenir, işten çıkarmalarda öncelikle engelliler etkilenebilir, hazırlıklar yapılmalı, önlemler alınmalıdır
Engelli Haklarına İlişkin Sözleşmenin 12. ve 4. maddelerine vurgu yapmak gerekli- sivil toplum katılımı çok önemlidir- bundan sonraki süreç bu konular dikkate alınarak yürütülmelidir.

Dördüncü ve son konuşmacı Eğitimde Görme Engelliler Derneği(EGED) Başkanı Emre Taşgın yüksek öğretimde engellilerin uzaktan eğitim konusunda yaşadıkları sorunlarla ilgili olarak iki çalışma sonuçlarından bahsedeceğini, bunlardan ilkinin Türkiye Bilişim Platformu ile birlikte yapılan ve 150 kişinin yanıtladığı anket sonuçları, ikincisinin ise bir gün önce yapılan ve farklı engel gruplarından 53 kişinin katıldığı online toplantının geri bildirimleri olduğunu belirtti. Buna göre Taşgın görüşlerini ve mevcut sorunları şu şekilde özetledi:

Bu dönemde işitme ve görme engellilerin sorunları öne çıktı
Canlı ders platformlarındaki görüntü kalitesi nedeniyle dudak okuma problemleri
Canlı derslerde ve video içeriklerinde işaret dili tercümanı olmaması
Ders kaynakları sade biçimde sunulmaması
Canlı ders platformlarına giriş ekranlarında karşılaşılabilen erişileblirlik sorunları
Yanıtılan slaytlarda yer alan görsel içeriklerin betimlenmemesi ve kullanılan platformlar aracılığıyla bunlara erişim sağlanamaması
Uzaktan eğitimi gerçekleştirme noktasında kullanılacak platformların tercihinin öğretim elemanlarının inisiyatifine bırakılması, erişilebilirlik problemlerinin çeşitlenmesine yol açmakta
Müzik ve Osmanlı Türk.esi gibi derslerde paylaşılan materyallerde karşılaşılan sorunlar
Sınavlarda sistem üzerinden ek süre kullanımı tanımlaması yapılamadığı söyleniyor.
Uzaktan eğitim sürecinden önce sınavlarını okuyucu veya teknolojik çözümler tercih etmeden alan engelli öğrenciler, uzaktan eğitim sürecinde daha bireysel çözümlere ihtiyaç duyuyor
Canlı sınav uygulamaları sistem bakımından erişilebilir olmayabilliyor.
YÖK üniversitelere uzaktan eğitim tedbirlerinin erişilebilirliği konusunda daha erken uyarı yapabilirdi.
Pandemi sürecinde EBA erişilebilirlik çözümleri kazandırılamadı.
EGED eğitimle ilgili sorunları eğitimci ve öğrencilerle ilgili saha bilgilerini hızlı olarak aktarabilen bir dernek
Cumhurbaşkanımız 2020 yılını Erişilebilirlik Yılı ilan etti, pandemi süreci bize bilgiye erişim tedbirleri alındığında birçok kişinin bağımsız olabilediğini gösterdi.
Bu yüzden bilgiye erişimin yaptırım haline gelmesi, izlenmesi ve denetlenmesi için mevzuat düzenlemesi yapılmalıdır.